شیوه های حرام در قرائت قرآن

سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان - آقای رضا قصری زاده

1-توضیح مختصری درباره شیوه های حرام در قرائت بفرمائید.                                                                                                           

 2-سند تحریم این شیوه ها چیست؟                                                                                

3-ملاک قاریان قرآن در تشخیص عدم ورود به خط قرمز در این شیوه ها چیست؟                                                                                      

4-آیا قاریان با وجود این شیوه های حرام محدود می شود؟                                                                                                          

5-آیا با توجه به قداست قرآن می شود نغمات قرآنی را برای سایرمتون عربی بکار برد؟
 
بسم الله الرحمن الرحیم ، در ابتدا برای اینکه تقریبا پاسخ سؤالات شما داده شود توجه شما را به روایتی مشهور از پیامبراکرم"صلی الله علیه وآله وسلم" جلب می نمایم:

قال رسول الله"صلی الله علیه وآله وسلم"  :
 اقرؤاالقرآن بألحان العرب و اصواتها و ایاکم و لحون اهل الفسق او اهل الکبائر فإنه سیجیء بعدی اقوام یرجعون القرآن بترجیع الغنا و النوح و الرهبانیة لا یجوز تراقیهم  قلوبهم قاسیة و قلوب من یعجبه قولهم   
   
   

وسائل 858/ج4 

* دراین فرمایش صریح و نورانی نبی اکرم "ص"حدود و صغور تلاوت را معین فرموده اند و نحوه قرائت قرآن با صوت و لحن عربی را سفارش فرمودند تا در آینده  در صورت گسترش اسلام عزیز نیز مسلمانان سایر بلاد از قومیتهای مختلف و بالهجه های دیگر بدانند قرآن که به زبان عربی نازل شده است- 
  انا أنزلناه قرآناً عربیاً لعلکم تعقلون–یوسف/3  باید همواره  وهمه کس به همان لهجه و اصوات و الحان و نغمات متداول در عرب قرائت نماید.
 کما اینکه فرمودند: أعربواالقرآن بعربیته-
روشن است که زیبائی های کلام خداوند باالحان و نغمات متداول در عرب به منصه ظهور می رسد. و البته از اخبار و روایات صحیحه از علمای علم قرائت و بزرگان اصحاب پیامبر رحمت"ص" نیز موازین خاصی در قرائت وضع شده است, ازجمله-رعایت مدود-ادغامها-نبر همزه وبسیاری از احکام تجویدی که مختص کلام الله معین گردیده است و از طریق قاریان و راویان سینه به سینه و نسل به نسل به تواتر مقروء  و مکتوب گردیده است و آئین نامه مجمل و مفصلی را جهت رعایت حرمت قرائت کلام خدا و تجمیل و تحسین آخرین رساله الهی برای بشریت تبیین نموده است. و اما از باب تحذیرها و نواهی مطرح شده در کلام پیامبر اعظم-صلوات الله و سلامه علیه وعلی آله-باید عرض کنم که ایشان بسیار روشن و به وضوح قاریان کلام الله را در استفاده از شیوه های ممنوع در قرائت قرآن بر حذر داشته اند و با قید"ایاکم" الحان و نغمات اهل فسق و کبائر-(که هم در عرف معروف و هم علمای متعهد اسلام از نص آیات شریفه قرآن و فرمایشات پیامبر"ص"و اهل بیت"ع" آن را مشخص نموده اند ) نهی فرموده اند.                

با دقت در روایتی که در صدر عرایضم تقدیم نمودم ,مصادیق این معنا معرفی شده است تا بر آیندگان حجت تمام گردد.

وجود نازنین حضرت ختمی مرتبت-درود خدا بر او وخاندان پاکش- با پیش بینی این مسئله ,گروهی از قاریان را که روشهای ممنوع در تلاوت ,مانند: ترجیع و تطریب و ترقیص و ترعید و تحزین و تحریف و ایجاد ضرب و ایقاع و شیوه رهبانیت و استفاده از روشهائی در خواندن را که در شأن قرائت قرآن نبوده و حتی در سایر متون محل شبهه و احتمالاٌ حرام می باشد را گوشزد فرمودند.

چرخاندن صدا در گلو و چهچهه و یا موج دادن به صدا در حین تلاوت (ترجیع) و عدم رعایت احکام تجویدی و بازی باصوت (تطریب) آنچه در شیوه قرآن خوانهایی که امروزه در ختم ها انجام می دهند- و یا قطع  و وصلهای صوتی در حروف که ایجاد حالت (ترقیص) می کند و باز گاهی در مجاس ترحیم از اشخاص نا آگاه صادر می شود و یا لرزش های نا متعارف در صوت (ترعید) که با تحسین قرائت قرآن منافات دارد, و تمایل قاری به حالت بکاء و تباکی به صورت غیر متعارف و از روی سمعه و ریا (تحزین) که خود در حرم ملکوتی پیامبر"ص" در یکی از حلقات قرآن از شخصی از زائران و حاضران که ظاهراٌ صوفی مسلک بود, شاهد بودم و دیدم که چطور موجبات تکدر خاطر استاد جلسه و حضار را فراهم آورد البته این بدین معنا نیست که خشوع و خشیت در تلاوت مغفول واقع گردد ؛
همچنین که در اخبار از ائمه معصومین"سلام الله علیهم اجمعین"رسیده است  که: ان القرآن نزل  بالحزن فاقرؤه بالحزن (اصول کافی ج2  ص614)

و یا آنکه از رسول خدا "ص"سؤال شد: ایها الناس احسن صوتاٌبالقرآن فقال:علیه الصلوة والسلام:من اذا سمعت قرائته رأیت أنه یخشی الله ؛ که روح این معنا با گریه کردن نا متعارف و حالت فریاد و ریاکاری در تباکی منافی است .دیگر از وجوه مذموم در قرائت شیوه رهبانیت و تلاوت دسته جمعی بصورت چند صدایی و قطع صدای یک گروه و ادامه پیوسته یک گروه دیگر بطوری که شیوه مسیحیان (رهبانیت) است  (تحریف) و نیز ایجادضرب آهنگ در قرائت و دادن ریتمی خاص بجهت وزن آهنگین بعضی از آیات و عبارات قرآنی که یقیناٌ دون شأن کلام خداست. و پر واضح است که استفاده از آلات موسیقی درحین تلاوت قرآن و یاهمراه آن  از زشت ترین بدعت ها و گمراهی ها محسوب می شود و قطعاٌ حرام بوده و مروجین آن از رحمت پروردگار دورند و با آنان باید برخورد شود و حتی باید عرض کنم که آواها و زیر صداها درقرائت قاریان خالی از شبهه نیست و شبکات قرآن باید از مراجع عظام در صورت تولید چنین برنامه هایی استفتاء نمایند. در این مقال همین اسالیب ممنوعه کفایت می کند تا خوانندگان عزیز این نوشتار و قراء محترم در هنر تلاوت , در استخدام الحان و نغمات و توانمندی های صوتی خود تقوای لازم را ضمن قرائت زیبای کلام الله مجید مبذول دارند تا از ادعیه زاکیه حضرت رحمةٌ للعالمین بهره مند شده و تلاوتهایشان به امضای وجود مبارک امام عصر"عجل الله تعالی فرجه الشریف"برسد. انشاءالله.

همچنین است وقار قاری قرآن در حین قرائت در عدم استفاده از حالتها و حرکات غیر متعارف دست و سر و صورت و اندام بدن ,که باید مورد توجه اهالی قرآن قرار گیرد. چرا که او قرآن می خواند و خوانندگی نمی کند.

در پاسخ به اینکه آیا قاریان با این اسالیب ممنوعه محدود نمی شوند؟
باید یاد آوری کنم که کار قاری قرآن خوانندگی نیست بلکه او می کوشد تا با استفاده از صوت خوش خدادادی خویش ,موجب حلیه و زیبائی و آراستگی این عمارت با عظمت و نورانی گردد و ضمن جلب رضای صاحب آن ,مردمان را با کلام وحی مأنوس و مألوف گرداند. کما اینکه چه بسیار قاریان و اساتید از متأخرین و متقدمین در این مهم توفیقات فراوان بدست آوردند و آوای ملکوتی آنها زینت بخش محافل و قلوب مؤمنان در سراسر جهان اسلام بوده و هست و بسیاری از غیر مسلمانان را نیز به اسلام عزیز رهنمون و با قرآن آشنا نموده است. امیدوارم خداوند به ما نیز توفیق واخلاص در عمل کرامت فرماید تا در لقاء حضرت رب الارباب(جل وعلا) رو سفید شده و از شفاعت قرآن و پیامبر و اهل بیت ایشان"علیهم صلوات الله و سلامه"بهره مند گردیم  .

در پایان یادآوری می کنم که نغمات و الحان قرآنی شاید در سایر متون مانند ادعیه و ابتهالات و حتی در تواشیح و مدائح نبوی و اشعار عربی  در رثاء حضرات آل الله"ع" استفاده شود لکن با توجه به قداست قرآن و رعایت موازین قرائت متفاوت بوده و محدودیتهای موسیقائی الحان قرآنی را در بر ندارد.. و شاهد مثال در ابتهالات و مدیحه سرائی اساتید فن قابل ملاحظه می باشد.

والسلام علی من اتبع الهدی         

محمدرضا پورزرگری

منبع : وبسایت استاد پورزرگری